Probiotics và bệnh tiêu chảy ở lợn

Ngành chăn nuôi lợn đang ngày một phát triển, năng suất và công nghệ chăn nuôi lợn trang trại ngang bằng trong khu vực. Mục tiêu được đặt ra nhằm hướng tới hiệu quả chăn nuôi lợn ổn định, giảm chi phí, tăng lợi nhuận, nâng cao giá trị kinh tế đồng thời mang lại thu nhập ổn định và hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi. Bên cạnh đổi mới và sử dụng các nguồn giống mang lại năng suất cao, ứng dụng khoa học trong chăn nuôi lợn về chuồng trại, xử lý chất thải chăn nuôi, đảm bảo vệ sinh môi trường, việc lựa chọn phương pháp chăn nuôi “sạch và an toàn”: không sử dụng hóa chất, hormone kích thích tăng trưởng, dư lượng kháng sinh,… đang rất được quan tâm nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng sản phẩm theo các tiêu chuẩn tin cậy trong nước và quốc tế.

Triệu chứng tiêu chảy là một trong những triệu chứng phổ biến gây ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng cũng như hiệu quả kinh tế của ngành chăn nuôi lợn ở nước ta. Có rất nhiều nguyên nhân gây nên triệu chứng này ở lợn: tác nhân Vi khuẩn, tác nhân Virus, nguyên sinh Động vật, Ký sinh trùng,… Ngoài ra, một số nguyên nhân như ngộ độc thức ăn, nguồn dinh dưỡng, hoặc do nguyên nhân sinh lý như: nguồn vi lượng hay chứng khó tiêu ở lợn con,… cũng gây ra những triệu chứng này.

Một số bệnh gây tiêu chảy ở lợn trong các giai đoạn phát triển

E.colichủng O gây bệnh phân trắng, E. coli gây bệnh phù đầu lợn con, Salmonellaspp. gây bệnh phó thương hàn, Clostridium perfringenstyp C gây bệnh viêm ruột hoại tử, Serpulina hyodysenteriae(hoặc Treponema hyodysenteriae) gây bệnh hồng lỵ,… là những tác nhân vi khuẩn gây nên triệu chứng tiêu chảy, sốt cao, bỏ ăn, viêm phổi, viêm ruột,… có khả năng lây lan nhanh và gây chết nếu không can thiệp kịp thời, đặc biệt đối với lợn con và lợn đang cai sữa. Việc sử dụng các chế probiotics-men vi sinh sống- đơn dòng và đa dòng với hàm lượng thích hợp bổ sung vào nguồn thức ăn của lợn giúp phòng tránh cũng như hỗ trợ điều trị các bệnh do nhiễm khuẩn đường ruột gây ra. Probiotics điều hòa hoạt động trao đổi chất của hệ vi sinh vật đường ruột, làm thay đổi pH ở các cơ quan tiêu hóa, cản trở hoạt động của các vi sinh vật gây hại tồn tại ở đường ruột. Từ đó, hỗ trợ sự phát triển hệ vi khuẩn có lợi và ức chế những vi khuẩn gây hại, giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, chống tiêu chảy do nhiễm trùng.

Lợn mắc bệnh tiêu chảy do nhiễm Salmonellaspp.

Các tác nhân virus như: bệnh viêm ruột truyền nhiễm, viêm đường ruột-dạ dày do virus Coronavirus, bệnh tiêu chảy do Rotavirus nhóm A, dịch tả do Pestivirus,… và các tác nhân Nguyên sinh Động vật (Isospora spp.) hay Ký sinh trùng như: giun đũa (Ascaris suu), giun roi (Trichuris suis), sán lá ruột và sán lá gan (Fasciola buski, Fasciola Hepatica) cũng gây nên triệu chứng tiêu chảy nghiêm trọng, bỏ ăn, tỷ lệ chết cao và nhanh chóng, đặc biệt là đối với lợn sơ sinh. Nguy cơ lây nhiễm các tác nhân này từ lợn nhiễm sang lợn khỏe mạnh trong đàn cao do phương pháp nuôi nhốt, quản lý dịch bệnh không hiệu quả, thiếu vệ sinh chuồng trại hoặc vệ sinh không đúng phương pháp. Việc bổ sung một cách thường xuyên probiotics vào khẩu phần thức ăn của lợn góp phần tăng cường sức đề kháng của ruột do kích  thích đáp ứng miễn dịch tại chỗ, gia tăng tốc độ tăng trưởng, cải thiện khả năng hấp thụ thức ăn, gia tăng khả năng kháng bệnh giúp nâng cao sức khỏe đàn lợn, ngăn ngừa sự xâm nhiễm và lây lan các tác nhân gây bệnh.

Nguồn thức ăn có chứa lượng đạm quá cao cũng có khả năng gây tiêu chảy cho lợn con theo mẹ do bộ máy tiêu hóa chưa hoàn chỉnh, chưa có đầy đủ các ezyme thủy phân protein lớn và khó tiêu. Theo Tiến sĩ Brad Lawrence-Quản lý kĩ thuật Công ty Novus International (Mỹ): "Bổ sung enzyme tiêu hóa protein cho động vật trong chế độ ăn uống để hoàn thiện khả năng tiêu hóa, làm giảm lượng nitơ dư thừa và làm giảm vi khuẩn có hại trong ruột. Những yếu tố này có thể dẫn đến cải thiện lợi nhuận kinh tế cho người sản xuất". Bên cạnh việc cân đối chế độ ăn uống cung cấp đủ lượng protein để hỗ trợ cho sự tăng trưởng, việc bổ sung các sản phẩm probiotics chứa Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus plantarum, nấm men,… vào khẩu phần thức ăn cho lợn mẹ và lợn con theo mẹ mang lại hiệu quả lớn: sản sinh acid lactic, bổ sung vitamin B, các enzyme tiêu hóa nhằm hỗ trợ tăng trọng, chuyển hoá,bài tiết chất độc, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng,… giúp lợn tránh khỏi tình trạng đầy hơi, khó tiêu sinh lý.

Phương pháp sử dụng các sản phẩm probiotics là một trong những phương pháp phòng ngừa và điều trị không sử dụng thuốc kháng sinh hay thuốc có nguồn gốc hóa học dẫn đến nguy cơ dư lượng các hóa chất độc hại cũng như kháng sinh trong các sản phẩm thu nhận từ vật nuôi. Việc sử dụng probiotics trong ngành chăn nuôi lợn đã mang lại những hiệu quả không chỉ về mặt bệnh học mà còn mang lại nhiều hiệu quả cao về mặt kinh tế: lợn tăng trưởng nhanh, thời gian xuất chuồng ngắn, năng suất và chất lượng cao, giảm thiểu chi phí,… Phương pháp này cũng đã được đề xuất như một phương pháp nhằm đảm bảo nguồn thực phẩm “an toàn”, giảm nguy cơ gây bệnh cho người từ nguồn thực phẩm.

Cố Vấn Khoa Học: TS. Nguyễn Đình Bồng 

 Trưởng Khoa Công nghệ Sinh học 

Môi Trường - Trường Đại học Yersin Đà Lạt